Szkolenia
Organizowane dla kadr sfery publicznej, przedsiębiorstw oraz organizacji non profit. Do udziału może się zgłosić każda osoba chcąca zgłębić wiedzę w określonym obszarzeWięcej
Organizowane dla kadr sfery publicznej, przedsiębiorstw oraz organizacji non profit. Do udziału może się zgłosić każda osoba chcąca zgłębić wiedzę w określonym obszarzeWięcej
Od 2 stycznia 2016 roku weszły w życie zmiany dotyczące urlopów rodzicielskich. Dodatkowy urlop macierzyński zostanie włączony do urlopu rodzicielskiego, który tym samym wydłuży się do 32 tygodni. Urlop rodzicielski będzie też proporcjonalne wydłużony, gdy połączy się go z pracą w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wydłuży się okres na wykorzystanie urlopu rodzicielskiego i wychowawczego. Kolejna zmiana to umożliwienie dzielenia urlopu ojcowskiego na części oraz wykorzystywanie 2 dni na opiekę w wymiarze godzinowym.
Zmiany:
1. Jeden urlop rodzicielski zamiast dodatkowego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego
W miejsce dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego pojawia się jeden urlop rodzicielski. W konsekwencji nowelizacji rodzice będą mogli korzystać z urlopu przez tyle samo tygodni, gdyż nowy urlop rodzicielski będzie stanowił sumę dwóch dotychczasowych urlopów.
Innymi słowy- od stycznia 2016 roku obowiązują dwa rodzaje urlopów związanych z narodzinami dziecka: urlop macierzyński (podstawowy), którego wymiar pozostanie bez zmian oraz urlop rodzicielski, którego wymiar wynosić będzie do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 34 tygodni w przypadku urodzenia dwojga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
W poprzednim stanie prawnym urlop rodzicielski trwał 26 tyg. i na jego długość nie miała wpływu ilość urodzonych dzieci. Można było go wykorzystać w maksymalnie 3 częściach. Urlop rodzicielski przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.
2. Podział na części
Urlop rodzicielski będzie można rozłożyć na nie więcej niż cztery części trwające co najmniej 8 tygodni. Jednakże muszą one przypadać bezpośrednio jedna po drugiej i mogą być wykorzystane zarówno przez mamę jak i tatę naprzemiennie lub w tym samym czasie. Rodzice mają także możliwość zostawienia 16 tygodni urlopu i skorzystania z nich w późniejszym terminie. Ten okres musi być wykorzystany do końca roku w którym dziecko kończy 6 lat.
3. Wykorzystanie części urlopu rodzicielskiego do roku 6-stych urodzin dziecka
Do tej pory należało cały urlop rodzicielski wykorzystać bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim. Po zmianach, 16-tygodniowa część urlopu rodzicielskiego będzie mogła zostać wykorzystana aż do zakończenia roku, w którym dziecko ukończy 6 lat. To sami rodzicie dziecka zdecydują, czy będą chcieli skorzystać z tej opcji, a jeśli tak, to kiedy (np. w czasie rozpoczęcia przez nie szkoły). Liczba części udzielonego w taki sposób urlopu rodzicielskiego będzie pomniejszała liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego. W praktyce oznacza to, że decydując się na wykorzystanie w późniejszym terminie, np. jednej części urlopu rodzicielskiego udzielonego na dziecko, w przypadku korzystania w przyszłości również z urlopu wychowawczego na to samo dziecko będzie można wykorzystać go już nie w 5 a tylko w 4 częściach.
4. Możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu
Łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż ½ etatu nadal będzie możliwe. Wówczas wymiar urlopu rodzicielskiego będzie jednak wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie łączenia korzystania z tego urlopu (lub jego części) z pracą, maksymalnie do 64 tygodni (w przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego udzielonego na jedno dziecko) lub do 68 tygodni (w przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego udzielonego na dwoje lub więcej dzieci urodzonych przy jednym porodzie).
Przykład:
Pracownik łączy 10 tygodni urlopu rodzicielskiego z pracą w wymiarze połowy pełnego wymiaru czasu pracy i w okresie, o który nastąpi proporcjonalne wydłużenie urlopu nie zamierza pracować.
10 tygodni urlopu rodzicielskiego x ½ etatu (wymiar czasu pracy, w którym pracownik zamierza wykonywać pracę) = 5 tygodnie (wymiar urlopu rodzicielskiego, o który nastąpi proporcjonalne wydłużenie urlopu rodzicielskiego).
W takim przypadku pracownikowi wydłuży się wymiar urlopu rodzicielskiego (niełączonego z wykonywaniem pracy) o 5 tygodni.
5. Od nowego roku z uprawnień związanych z urodzeniem i wychowaniem dziecka mogą także korzystać nie tylko rodzice-pracownicy, ale także niezatrudnieni, ale ubezpieczeni rodzice.
Ubezpieczeni opiekunowie będą więc mogli wymieniać się uprawnieniami bez względu na podstawę zatrudnienia.
Przykład:
Jeżeli matka dziecka podlega jest ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i będzie pobierać z tego tytułu zasiłek macierzyński przez okres 20 tygodni (okres urlopu macierzyńskiemu) , wówczas ojciec dziecka będący pracownikiem będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego na to dziecko.
Ojciec będzie mógł również przejąć urlop macierzyński, jeśli pracownica będzie przebywać w szpitalu albo innej placówce leczniczej. W przypadku, gdy ojciec nie jest pracownikiem, za okres przerwania pracy dostanie zasiłek macierzyński. Natomiast jeżeli to matka nie jest pracownikiem, z części urlopu macierzyńskiego będzie mógł skorzystać ojciec dziecka będący pracownikiem.
To samo będzie dotyczyć w przypadku zgonu matki lub porzucenia przez nią dziecka, wówczas rodzaj ubezpieczenia chorobowego nie będzie mieć najmniejszego znaczenia.
6. Urlop ojcowski – rok dłużej na wykorzystanie i podział na części
Od 2 stycznia 2016 r. pracownik ojciec wychowujący dziecko będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego aż do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia (obecnie w ciągu 12 miesięcy od narodzin).
Urlop ojcowski w wymiarze 14 dni kalendarzowych występujących bezpośrednio po sobie (z sobotami, niedzielami i innymi dniami wolnymi od pracy) będzie można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch tygodniowych częściach.
7. Pracujący opiekunowie zyskają lepszą ochronę przed wypowiedzeniem
Ojciec zatrudniony na umowę o pracę, w przypadku gdy z części zasiłku macierzyńskiego zrezygnuje samo zatrudniona lub pracująca na zleceniu matka dziecka, będzie miał prawo do urlopu rodzicielskiego. Podobne prawo otrzymają także w sytuacji, gdy bezrobotna w momencie porodu matka znajdzie zatrudnienie ( co najmniej na pół etatu) jeszcze w okresie, w którym ojciec dziecka mógłby skorzystać choćby z części rodzicielskiego.
Mając na uwadze powyższe nowe uregulowania rozszerzają grono osób, które mają prawo do urlopu rodzicielskiego, w czasie którego przysługuje ochrona przed zwolnieniem. Taką osobę można zwolnić tylko w razie zaistnienia okoliczności uzasadniających dyscyplinarkę, a za wypowiedzeniem – tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy.
W szczególnych sytuacjach np. niemożności świadczenia opieki nad nim przez matkę) prawo do urlopu zyskają także osoby bliskie rodzicom, zatrudnione na umowę o pracę (np. dziadkowie dziecka).
8. Zmiany w urlopie wychowawczym – do 6 roku życia dziecka
Od stycznia 2016roku zmienia się wiek dziecka, do osiągnięcia którego będzie można udzielić pracownikowi urlopu wychowawczego. Granica została przesunięta z piątych urodzin dziecka do zakończenia roku kalendarzowego, w którym skończy ono sześć lat. Urlopy wychowawcze rodzice czy opiekunowie będą mogli w całości wykorzystywać jednocześnie . Do tej pory z takiej możliwości mogły korzystać tylko przez cztery miesiące. Mając na względnie, że wymiar urlopu pozostaje bez zmian tzn. 36 miesięcy to jeśli rodzice będą chcieli korzystać z niego jednocześnie, wspólna opieka nad dzieckiem będzie mogła trwać 16 miesięcy.
Zmienia się również termin, w którym pracownik ma obowiązek złożyć wniosek o urlop wychowawczy. Do tej pory wystarczyło zrobić to na dwa tygodnie przed pójściem na wychowawczy. Od stycznia 2016 r. trzeba będzie zachować co najmniej 21-dniowe uprzedzenie.
9. Nowe terminy -21 dniowe zamiast 14 dniowych
Ustawodawca zmienił większość terminów 14-dniowych na 21-dniowe i tak 21 dniowy termin będzie dotyczył wniosku pracownika o urlop rodzicielskich i wychowawczy. Może to zrobić zarówno matka, jak i ojciec dziecka.
10. Dwa dni zwolnienia od pracy na dziecko z możliwością wykorzystania ich na godziny
Pracownik wychowujący dziecko może wykorzystać dwa dni zwolnienia od pracy na dziecko w wieku do 14 lat –(art.188 k.p).
Kodeks pracy przyznaje osobie wychowującej przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia ( art. 188 k.p w zw. z art. 189¹§1 k.p). Wymiar tego zwolnienia wynosi dwa dni w roku kalendarzowym. Od stycznia 2016 r. takie zwolnienie można wykorzystywać także w wymiarze godzinowym. Pracujący rodzic sam zdecyduje, czy rocznie chce wykorzystać dwa dni, czy 16 godzin płatnego czasu wolnego.
Jeśli te dni nie zostaną wykorzystaną przez pracownika w danym roku kalendarzowym, to nie przechodzą na rok następny. W razie ich nie wykorzystania pracownikowi nie przysługuje żaden ekwiwalent.
Prawo do dwóch dni (16 godz.) zwolnienia na dziecko przysługuje niezależnie od ilości wychowywanych dzieci.
Ważne
Dwudniowe zwolnienie (16 godz.) przysługuje pracownikowi wychowującemu dziecko. Dotyczy to rodziców, opiekunów dziecka i wychowujących dziecko własne lub przysposobione, a także osób które przyjęły dziecko jako rodzina zastępcza. Uprawnienie to nie przysługuje osobom pozbawionym władzy rodzicielskiej.
Rafał Andrzejewski– Prawnik, audytor , konsultant, wykładowca, autor artykułów w prasie specjalistycznej.
Ułatwienia dostępu