Szkolenia
Organizowane dla kadr sfery publicznej, przedsiębiorstw oraz organizacji non profit. Do udziału może się zgłosić każda osoba chcąca zgłębić wiedzę w określonym obszarzeWięcej
Organizowane dla kadr sfery publicznej, przedsiębiorstw oraz organizacji non profit. Do udziału może się zgłosić każda osoba chcąca zgłębić wiedzę w określonym obszarzeWięcej
Długość urlopu macierzyńskiego jest uzależniona od liczby dzieci urodzonych podczas porodu. Przy urodzeniu jednego dziecka wynosi on 20 tygodni, 2 dzieci -31 tygodni,3 dzieci-33 tygodnie, 4 dzieci-35 tygodni, 5 dzieci i więcej-37 tygodni. W tym zakresie nowelizacja nie wprowadza żadnych zmian. Podstawowy urlop macierzyński jest dla pracownicy obowiązkowy!
Urlop macierzyński przed porodem
Przed porodem pracownica może wykorzystać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego- art. 180§ 2 k.p. Po nowelizacji kodeksu pracy nic się nie zmienia w tym zakresie.
Pracownica-matka dziecka, która będzie chciała skorzystać z urlopu macierzyńskiego przed porodem, powinna złożyć w tej sprawie wniosek do pracodawcy. Przepisy nie określają formy takiego oświadczenia woli, nie mniej jednak ze względów dowodowych zaleca się aby miała ona formę pisemną.
Przykład
Pracownica urodzi dwojaczki. Ma zaplanowany poród na 15 marca 2016 r. Będzie mogła
wykorzystać przed porodem maksymalnie 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. W takiej sytuacji będzie ona uprawniona jeszcze do 25 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Możliwość wymiany uprawnień- zmiany
Nowe przepisy, które 2 stycznia 2016 r weszły w życie., wprowadzają możliwość wymiany uprawnień między pracownikami i ubezpieczonymi z innego tytułu niż stosunek pracy (np. ubezpieczenia z tytułu wykonywania umowy zlecenia, prowadzenia działalności gospodarczej).
Do tej pory pracownica mogła zrezygnować z urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu go w wymiarze co najmniej 14 tygodni. Taka sytuacja była możliwa pod warunkiem, że przejmie go ojciec, który jest zatrudniony w oparciu o stosunek pracy. Wówczas pracownica zgłasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego, najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Do wniosku trzeba było dołączyć zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika-ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez pracownika wskazany w jego wniosku o udzielenie urlopu. Pracownik musiał rozpocząć wykorzystywanie urlopu bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.
Nowe przepisy przyznają ubezpieczonemu-ojcu dziecka niebędącemu pracownikiem prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego po rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę. Będzie to możliwe po wykorzystaniu przez nią co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie. Przejęcie urlopu macierzyńskiego będzie także możliwe w sytuacji, gdy matka dziecka jest ubezpieczona z innego tytułu niż stosunek pracy, a ojciec dziecka jest pracownikiem -art. 180 § 4 i 5 k.p.
Po nowelizacji przepisów od 14 sierpnia 2015 r. pracownik-ojciec dziecka ma także prawo do części urlopu macierzyńskiego w razie:
Przykład
Po nowelizacji czyli od 2 stycznia 2016 r. matka dziecka, ubezpieczona z tytułu umowy zlecenia, po pobieraniu zasiłku macierzyńskiego przez 8 tygodni po porodzie zrezygnowała z niego w związku z posiadaniem przez nią orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji. W takiej sytuacji z 12 tygodni urlopu macierzyńskiego skorzysta pracownik, ojciec dziecka, gdyż jest osobą zatrudnioną na podstawie stosunku pracy.
Choroba i pobyt pracownicy w szpitalu a urlop
Jeśli pracownica po porodzie wykorzysta 8 tygodni urlopu macierzyńskiego wówczas pracownikowi- ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi, w którym pracownica uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Wówczas urlop macierzyński pracownicy przerywa się na okres, w którym z takiego urlopu korzysta pracownik-ojciec wychowujący dziecko. Po zmianach od 2 stycznia 2016 r. w takiej sytuacji urlop macierzyński będzie mógł przejąć także pracownik-inny członek najbliższej rodziny albo możliwe będzie pobieranie zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego przez ubezpieczonego-ojca dziecka lub ubezpieczonego-innego członka najbliższej rodziny -art. 180 § 10 pkt 1 i 2 k.p.
Nowelizacja rozszerzyła także możliwość przejęcia części urlopu macierzyńskiego w sytuacji pobytu matki dziecka w innych niż szpital placówkach udzielających całodobowych świadczeń zdrowotnych, np. sanatorium czy hospicjum -art. 180 § 10 k.p. Dodatkowo nowela przyznaje prawo do części urlopu macierzyńskiego pracownikowi-ojcu dziecka tudzież pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny, gdy ubezpieczona matka dziecka niebędąca pracownicą, przebywająca w szpitalu lub innym przedsiębiorstwie wykonującym działalność leczniczą stacjonarnie i całodobowo, przerwie korzystanie z zasiłku macierzyńskiego po co najmniej 8 tygodniach po porodzie -art. 180 § 11 k.p.
Części urlopu macierzyńskiego udziela się wówczas na pisemny wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko albo pracownika-innego członka najbliższej rodziny. Należy mieć na uwadze, że taki wniosek jest wiążący dla pracodawcy. Nie ma wskazanego terminu na złożenie takiego wniosku.
Przerwanie urlopu na okres pobytu w szpitalu lub innym przedsiębiorstwie leczniczym świadczącym usługi całodobowo nie jest obowiązkiem pracownicy. Jeżeli zapewni ona dziecku opiekę w inny sposób, nie musi przerywać urlopu.
Przejęcie urlopu w przypadku śmierci matki
Do tej pory w przypadku zgonu matki albo część urlopu macierzyńskiego mogła zostać udzielona tylko pracownikowi-ojcu dziecka. Od 2 stycznia 2016 r. prawo do części urlopu macierzyńskiego ma pracownik-ojciec dziecka albo pracownik -inny członek najbliższej rodziny. Jest to możliwe w razie zgonu pracownicy albo ubezpieczonej matki dziecka niebędącej pracownicą w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego -art. 180 § 12–13 k.p.
Przykład
Ubezpieczona matka (umowa zlecenie) zmarła przy porodzie dwojaczków. Pracownik ojciec dzieci albo pracownik inny członek najbliższej rodziny (np. babcia) mają możliwość skorzystania z prawie całego 31-tygodniowego wymiaru urlopu macierzyńskiego, ale bez jednego dnia. Pierwszy dzień urlopu macierzyńskiego, którym jest dzień porodu, uznaje się za wykorzystany przez ubezpieczoną-matkę dzieci, której przysługiwał w tym dniu zasiłek macierzyński.
Części urlopu macierzyńskiego w przypadku śmierci matki udziela się pracownikowi na jego pisemny wniosek. Nie ma także w tym przypadku wskazanego terminu na złożenie takiego wniosku -art. 180 § 16 k.p.
Uregulowania prawne dotyczące przejmowania części urlopu macierzyńskiego będzie miało także odpowiednie zastosowanie do urlopu rodzicielskiego w przypadku:
Korzystanie z części urlopu macierzyńskiego, w sytuacji gdy matka podejmuje
zatrudnienie w pierwszym roku życia dziecka
Od 2 stycznia 2016 r., w sytuacji podjęcia przez matkę dziecka nieposiadającą tytułu do ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy pracownikowi-ojcu dziecka będzie przysługiwało, w czasie trwania zatrudnienia matki dziecka, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej od dnia podjęcia zatrudnienia przez matkę dziecka, aż do wyczerpania pełnego wymiaru urlopu macierzyńskiego -art. 180 § 17 k.p.. Rozwiązanie to ma także zastosowanie do urlopu rodzicielskiego. Części urlopu macierzyńskiego udziela się w takim przypadku na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem urlopu. Pracodawca musi uwzględnić wniosek pracownika w tym zakresie.
Zgon dziecka a urlop macierzyński
W sytuacji urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje urlop macierzyński w wymiarze do liczby dzieci pozostałych przy życiu – art. 180 1 § 1 k.p. Natomiast w sytuacji zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka lub w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu, ale nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka -art. 180 1 § 2 k.p. W przypadku zarówno urodzenia się martwego dziecka, jak i jego zgonu już po urodzeniu pracownicy zawsze przysługuje 8 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Przerwanie urlopu macierzyńskiego, gdy dziecko jest w szpitalu
W sytuacji urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w późniejszym czasie, po wyjściu dziecka ze szpitala -art. 181 k.p. W takiej sytuacji okres pobytu dziecka w szpitalu, nawet kilkumiesięczny, nie wpływa na długość urlopu macierzyńskiego wykorzystywanego przez pracownicę po wyjściu dziecka ze szpitala. Zmienione od 2 stycznia 2016 r. przepisy w przypadku pobytu dziecka w szpitalu dają także możliwość przerwania urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.
Przykład
Pracownica wykorzystała po porodzie 16 kolejnych tygodni. Po tym czasie dziecko zachorowało i trafiło do szpitala. Pracownica może przerwać urlop macierzyński i jego pozostałe 4 tygodnie wykorzystać po wyjściu dziecka ze szpitala, nawet jeżeli pozostanie ono w szpitalu przez długie miesiące. Należy zaznaczyć o obowiązku wykorzystania 8-tygodniowej części urlopu macierzyńskiego po porodzie.
Przerwanie urlopu macierzyńskiego na czas pobytu dziecka w szpitalu będzie skutkowało dla pracownicy obowiązkiem stawienia się w pracy. Jeśli jednak lekarz dziecka uzna, że zachodzi konieczność zapewnienia opieki matki nad hospitalizowanym dzieckiem i wystawi zaświadczenie lekarskie -druk ZUS ZLA-, to wówczas pracownica może otrzymać zasiłek opiekuńczy (art. 33 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Rezygnacja z wychowywania dziecka a prawo do urlopu macierzyńskiego
Przewiduje je ustawa z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1268), która stanowi, iż w razie porzucenia dziecka przez pracownicę lub umieszczenia go, na podstawie orzeczenia sądu, w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej, pracownicy nie przysługuje część urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu porzucenia dziecka albo umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej. W żadnym jednak wypadku urlop macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni. Porzucenie dziecka należy w tym przypadku rozumieć jako każde zaprzestanie sprawowania opieki nad dzieckiem, np. oddanie dziecka do adopcji, porzucenie dziecka w szpitalu.
COGNITIO – Centrum Przedsiębiorczości i Szkoleń s.c.
biuro@cognitio.edu.pl
www.cognitio.edu.pl
opracował: Rafał Andrzejewski
Ułatwienia dostępu